امروزه همه ما می دانیم که ترمه و بته جقه از میراث های مهم و ارزشمند ایران و ایرانی هستند که از گذشته های خیلی دور در ایران باستان و توسط نیاکان ما به ارث رسیده اند. ترمه و بته جقه هرکدام یک داستان جدا و قشنگی های مخصوص به خود را دارند.
از بافت‌های ظریف و دقیق پارچه‌های ترمه گرفته تا نقش های مرموز و منحصر به فرد بته جقه، این دو المان نقش بسزایی در هنر و فرهنگ ایرانی دارند.
با این حال، به علت قرارگیری نام ترمه و بته جقه در اغلب اوقات، برخی از افراد آنها را یکی می دانند، اما این دو یعنی ترمه و بته جقه تفاوت‌های مهم در ماهیت، کاربرد، تاریخچه و مفهوم دارند که در ادامه، این تفاوت‌ها را به‌طور دقیق‌تر بررسی می کنیم. پس حتما تا انتها همراه ما باشید.
| ویژگی | ترمه | بته جقه |
|---|---|---|
| ماهیت | پارچه‌ای نفیس و دستباف | نقش و طرح تزئینی |
| تاریخچه | اوج شکوفایی در دوران صفویان (یزد) | ریشه کهن در ایران باستان؛ نماد زندگی جاودان |
| کاربرد اصلی | پوشاک، رومیزی، پرده، جهیزیه، دکوراسیون | تزئین روی فرش، پارچه، کاشی، زیورآلات |
| مواد اولیه | نخ‌های ابریشمی و پشمی | قابل اجرا روی پارچه، فلز، کاشی و … |
| نقوش | شامل بتهجقه و سایر طرح‌های اصیل ایرانی | شکل سرو خمیده، بادام یا نخل |
| جایگاه فرهنگی | نماد هنر پارچه‌بافی ایران | نماد تزئینی در هنرهای ایرانی |
| کاربرد امروزی | کیف، کوسن، لباس مدرن، دکوراسیون | طراحی مد، دکوراسیون، صنایع دستی |
ترمه یک پارچه با ارزش و نفیس بوده که این پارچه نفیس و ارزشمند از قلب تاریخ ایران برمی تابد که در واقع می توان گفت که همچنان ترمه از با ارزش ترین هنرهای دستی ایران شناخته می شود.
می توان گفت که اوج هنر ترمه بافی به سلسله صفویان بازمی گردد. در آن زمان فرهنگ و هنر ایران زمین به بالاترین مرتبه خود رسیده بود و شهر یزد مرکز تولید ترمه میان همگان شناخته می شد که هنوز که هنوزه این شهر میان همگان به عنوان قلب تولید ترمه دستباف ارزشمند در جهان شناخته می شود.
در اوایل دوره صفویان، ترمه را بصورت دستی بافته می شد که هرکدام از نقوش استفاده شده در آنها یک داستان و روایت مهم از سنت و فرهنگ اصیل ایرانی را روایت می کردند.
از علل مهم جذابیت و زیبایی ترمه، پیچیدگی و زیبایی نقوش آن است؛ هر آنچه به نقوش و جزئیات ترمه توجه کنید، بیشتر شیفته هنر بافندگان آن خواهید شد. رنگ‌های پویا و متنوعی همچون رنگ‌های قرمز، آبی، زرد و سبز که در بافت این پارچه استفاده میشود، هر کدام نمادی و نشانه ای از طبیعت و فرهنگ ایرانی بودند.
<<ما در مقاله ای به طور کامل و جامع به ترمه، معرفی انواع ترمه و روش های نگهداری و مراقبت ترمه پرداخته ایم، پیشنهاد میکنم حتما این مقاله را مطالعه بفرمایید. جهت مطالعه برروی کلمه همه چیز درباره ترمه +معرفی انواع ترمه و روش های نگهداری و مراقبت ترمه کلیک کنید.>>
ترمه در قدیم فقط برای لباسهای اشرافی و خاص بکارگرفته نمی‌شد؛ بلکه به عنوان یکی از اقلام مهم جهیزیه و هدایای ارزشمند نیز جایگاه ویژه‌ای داشت.
این پارچه ترمه های ارزشمند که آن را با دست‌های هنرمند ایرانی می بافتند، به نوبه خود نماینده ذوق، سلایق، هنر و زبردستی زنان ایرانی بودند. از رومیزی ترمه، تا پرده‌ها و پوشش‌های لباسهای مجلل، این پارچه همیشه مرتبه ویژه‌ای در خانه‌های ایرانی داشته است.
در عصر حاضر نیز ترمه به همان میزان شهرت و محبوبیت دارد و به اشکال مختلف و متنوعی از آن در دکوراسیون داخلی منازل استفاده می‌کنند. علاوه بر استفاده ترمه به عنوان رومیزی و پرده، شما میتوانید از آن در تولید محصولات مدرن مانند کیف‌ها، روکش کوسن‌ها و حتی لباسهای مدرن استفاده کنید. با گذشت زمان می توان گفت که کاربرد ترمه به مراتب بیشترشده است، اما همچنان بوی سنت و اصالت از آن به مشام می‌رسد.
بته جقه یکی از معروف ترین نقوش ایرانی است که ریشه درتاریخ کهن دارد. اصل و ریشه این طرح ایرانی را به آتش مقدس، کاج، نخل، بادام، گلابی و درخت سرو خمیده اختصاص داده اند و آنرا نشانه ای از زندگی جاودان، فروتنی و خرمی بیپایان می‌دانسته اند. این نقش نمادین، در بیشتر هنرهای ایرانی خصوصاً روی پارچه‌های ترمه و بعضی قالی‌ها نمایان میشود.
The motif is derived from Persia during Mughal rule … The paisley motif is intermingled with so many artistic motifs like Lilies, Lotus, Iris, Cherries, Almonds, Chinar leaf.
به نقل از مجله homescience
«این نقش‌مایه در دوره امپراتوری گورکانی از ایران گرفته شده است … طرح بته جقه (پیسلی) با نقش‌های هنری زیادی مانند لیلیوم‌ها، نیلوفر، سوسن، گیلاس، بادام، برگ چنار در هم آمیخته است.»
<<ما در مقاله ای به بته جقه و همه چیز درباره آن + آشنایی کامل با انواع بته جقه پرداخته ایم، پیشنهاد می کنم آنرا مطالعه بفرمایید>>
با مرور تاریخ، بته جقه را به عنوان یکی از نمادهای رسمی ایران در دوران قاجار می شناختند و حتی در تاج پادشاهان قاجاری هم حضور پررنگی داشت. از آن زمان تا به الان، این نقش به سرعت در هنرهای تزئینی و کاربردی ایران نفوذ چشمگیری کرد و به عنوان یکی از نمادهای همیشگی فرهنگ و هنر ایرانی تبدیل شد.
بته جقه به علت شکل ساده و در عین حال زیبای آن در بیشتر هنرهای ایرانی و جهانی مورد استفاده قرار گرفته است. هنرمندان از کلیه اقصی نقاط ایران از این نقش زیبا الهام گرفته‌اند و هر کدام به متد خاص خود از آن در هنرهای بومی‌شان استفاده کرده اند.
البته شاید برای شما جالب باشد که بیش از هفتاد نوع گوناگون از این نقش‌مایه ها در کل ایران شناسایی شده است. انعطاف‌پذیری بته جقه در طراحی سبب شده که این نقش در اندازه‌ها و اشکال مختلف و روی مواد مختلفی مانند فرش، پارچه، زیورآلات و حتی هنرهای تجسمی به کار رود.
در دنیای کنونی نیز بته جقه همچنان محبوب بیشتر افراد است و عمدتا در طراحی‌های مد و دکوراسیون داخلی از آن استفاده میشود. این نقش‌مایه نمادی از زندگی و تولد دوباره است و در فرهنگ ایرانی از آن به عنوان خوش‌یمنی یاد می کنند.
علارغم اینکه ترمه و بته جقه هر دو از ریشه و اصالت در هنر ایرانی دارند، اما تفاوت‌های مهمی دارند؛ حتی می توان گفت که تفاوت در ماهیت آنها وجود دارد که سبب میشود که این دو هنر در دسته‌های متفاوت قرار گیرند.
با ترمه های زیبا به منزل خود ظرافت و زیبایی ببخشید. ترمه های موجود در مجموعه زیبا تماما از جنس ابریشم خالص و از برند هاشمی هستند. این ترمه ها با طراحی خاص و هماهنگ با دکوراسیون های مدرن، فضاهای شیک و متفاوتی را برای مهمانی‌ها و دورهمی‌های شما ایجاد می‌کنند.
تفاوت اصلی در ماهیت و کاربرد آنهاست. ترمه یک پارچه نفیس و دستباف ایرانی است، در حالی که بتهجقه یک طرح تزئینی و نمادین است که روی پارچه، فرش، کاشی یا زیورآلات اجرا میشود.
اوج هنر ترمهبافی در دوران صفویان و بهویژه در شهر یزد بود. در آن زمان یزد به عنوان مرکز تولید ترمه ایران شناخته میشد.
بته جقه نمادی از زندگی جاودان، فروتنی و خرمی است. در گذشته این طرح را نشانهای از رشد، زندگی و انرژی بیپایان میدانستند.
امروزه ترمه علاوه بر رومیزی و پرده، در طراحی کیف، لباسهای مدرن و دکوراسیون داخلی نیز کاربرد دارد و هنوز هم نمادی از اصالت ایرانی است.
در آخر، هر دو هنر ترمه و بته جقه علاوه بر انکه قسمتی از تاریخ هنر ایرانی هستند، در دنیای مدرن امروزی نیز مرتبه خود را حفظ کرده‌اند.
ترمه با پارچه‌های فاخر و پیچیده‌اش نمادی و سنبلی از هنر بافندگی ایرانی است و بته جقه نیز به عنوان یک نقش تزئینی نماد و سنبلی از زندگی و طبیعت در هنرهای تزئینی ایران محسوب میگردد.
این دو هنر در قدم اول ممکن است تشابه هایی داشته باشند، اما تفاوت‌های زیادی در ماهیت، کاربرد و تاریخچه آنها وجود دارد که آنها را از هم سوا می‌کند.
در کنار همه این تفاوت‌ها، یک چیز اهمیت دارد و ان این است که هر دو هنر ترمه و بته جقه نقش بسزایی در حفظ و انتقال فرهنگ و هنر ایرانی به نسل‌های آینده دارند و همچنان به عنوان نمادهایی از زیبایی و اصیل بودن در میان ایرانیان و حتی در سطح جهانی شناخته می‌شوند.
این دو هنر، هرچند از گذشته به ما رسیده‌اند، اما همچنان زنده هستند و جایگاه شان را میان ما حفظ کرده اند. در این مقاله شما عزیزان به بررسی جامع و کامل ترمه، بته جقه پرداختید.
درصورت داشتن هرگونه سوال میتوانید در بخش کامنت سوال خود را مطرح کرده و یا با کارشناسان ترمه سرای زیبا در ارتباط باشید و جهت خرید ترمه به صورت رومیزی ترمه و یا تابلو ترمه یا قاب ترمه میتوانید به صفحه فروشگاه مراجعه کنید.