هر آنچه که باید درباره سرمه دوزی روی ترمه بدانید

سرمه دوزی هنری است که دوزنده با استفاده از نخ‌های طلایی و نقره‌ای نقش‌هایی را برروی پارچه می‌سازد. سرمه‌ دوزی علاوه بر بهره گیری از نخ‌های فلزی، گاها برگرفته از مهره‌ها، ملیله‌ها و سنگ‌های قیمتی نیز است تا نمای قشنگی را بر طرح‌ها و نقش‌ها بسازد.

دوخت سرمه‌ دوزی معمولا توسط یک دوزنده ماهر به‌صورت دستی انجام می شود و همیشه احتیاج به دقت و ظرافت فوق‌العاده‌ای است. هنر سرمه دوزی به‌ویژه در شهرهایی مثل اصفهان، شیراز و یزد رواج دارد و معمولا از طرح‌هایی مثل گل و بوته، بته جقه و نقش‌های اسلیمی بهره گرفته می‌شود. امروزه سرمه‌ دوزی در زمره یکی از نمادهای هنر ایرانی قرارگرفته است و همچنان در تولید محصولات هنری و صنایع‌دستی و پارچه‌های مدرن مثل رومیزی ترمه جدید نیز موردتوجه عموم قرار گرفته شده است. در این مقاله ما بطور کامل به معرفی هنر سرمه دوزی پرداخته ایم پیشنهاد می کنم حتما تا انتها آن را مشاهده کنید.

خصوصیات هنر سرمه دوزی

سرمه‌ دوزی یک هنر منحصربه‌فرد و اصیل ایرانی است که از گذشته دور، روی انواع پارچه دوخته شده است؛ در ادامه این بخش به بررسی خصوصیات انواع رومیزی ترمه و تابلو ترمه با هنر سرمه‌ دوزی می‌پردازیم.

استفاده از نخ‌های فلزی: یکی از خصوصیات سرمه‌دوزی، بهره گیری از نخ‌های نقره‌ای، طلایی و گاه برنجی است. این نخ‌ها به پارچه، جلوه‌ای براق و چشم‌نواز بخشیده که درخشش آن‌ها زیر نور، بسیار جذاب است.

طرح‌های پیچیده و متنوع: در سرمه‌دوزی، طرح‌ها عموما شامل نقوش اسلیمی، گل و بوته، بته‌ جقه و حتی آیات و عبارات مذهبی هستند. این طرح‌ها به‌صورت دستی و با دقت بسیارزیاد روی پارچه اجرا می‌شوند که به مهارت و تجربه بسیار نیازمند هستند.

<< ما در مقاله ای به 0 – 100 راهنمای خرید رومیزی ترمه پرداخته ایم، در صورت تمایل می توانید آن را مشاهده کنید.>>

ابعاد سه‌بعدی: سرمه‌دوزی به خاطر برجسته بودن نخ‌ها و به کارگیری تزئینات متفاوت مثل مهره‌ها و ملیله‌ها، جلوه‌ای سه‌بعدی دارد. این خصوصیت باعث می‌شود که طرح‌ها از سطح پارچه بیرون بزند و نمایی زنده و پویاتر داشته باشند.

کاربرد در محصولات لوکس و تزئینی: سرمه‌دوزی عموما در ساخت و تزئین وسایل لاکچری مانند لباس‌های مجلسی، پرده‌ها، جانمازها و رومیزی‌های تزئینی به کار می‌رود. این خصوصیت باعث می‌شود که سرمه‌دوزی عموما به عنوان یک هنر خیلی گران شناخته شود.

همانطور که بالاتر گفتیم اجرای سرمه‌دوزی، نیازمند دقت، تمرکز و صبر بالایی است. هر خط و نقش باید با هماهنگی و توجه به جزئیات دوخته شود تا نتیجه نهایی هماهنگ و بی‌نقص باشد.

<<ما در مقاله ای به طور کامل و جامع به هنر سرمه دوزی پرداخته ایم، پیشنهاد میکنم حتما این مقاله را مطالعه بفرمایید. جهت مطالعه برروی کلمه بهترین روش شناسایی و تشخیص ترمه اصل  + قیمت ترمه اصل در سال 1404 کلیک کنید.>>

انواع اشکال هنر سرمه دوزی

سرمه‌ دوزی بر روی ترمه یکی از قشنگ‌ترین و جذاب ترین نوع هنرهای سنتی ایران است. ترمه که خود پارچه‌ای است و بافته‌شده از ابریشم و پشم با طرح‌های پیچیده است، به‌عنوان یک بستر ایده‌آل برای سرمه دوزی است. این طرح روی انواع وسایل تزیینی منزل مثل رانر ترمه نیز قابل اجرا خواهد بود. در ادامه به معرفی و توضیح انواع سرمه‌ دوزی روی ترمه می‌پردازیم.

سرمه‌ دوزی برجسته

در این نوع از سرمه‌ دوزی از نخ‌های سرمه برای خلق طرح‌های برجسته روی ترمه بهره گیری می‌شود. نخ‌ها به گونه ای دوخته می‌شوند که نقش‌ها به‌صورت سه‌بعدی و برجسته روی پارچه نمایان شوند. این نوع از سرمه‌دوزی به دلیل نیاز به دقت و زمان زیاد، بسیار ارزشمند و گران‌ است. نقش‌های گل و بته، بته‌جقه و اسلیمی در این گونه از سرمه‌ دوزی بسیار رایج است و نمای خاصی به پارچه می‌بخشد. سرمه‌ دوزی برجسته برای تمامی پارچه‌های تزیینی؛ مانند رومیزی ناهارخوری و رانر استفاده می‌گردد.

<<ما در مقاله ای به معرفی بهترین انواع رومیزی میز ناهار خوری + نکات مهم برای خرید و نگهداری پرداخته ایم،پیشنهاد میکنم آن را مطالعه بفرمایید.>>

گلابتون نیز نوعی نخ فلزی است که عموما از طلا یا نقره ساخته شده است و در سرمه دوزی‌های لوکس از آن بهره می‌گیرند. در این نوع از سرمه‌ دوزی، از نخ‌ گلابتون در کنار سرمه استفاده می‌شود تا به نقش ها، نمای فوق‌العاده لوکس و فاخر ببخشد. سرمه دوزی با گلابتون عموما در تزئینات مجلل و شیک و خاص مثل پرده‌های مجلسی، لباس‌های رسمی و آثار هنری ویژه استفاده می‌شود.

<<ما در مقاله ای به معرفی معروف ترین و پرفروش ترین صنایع دستی اصفهان+ عکس و توضیح و جزییات کامل پرداخته ایم،پیشنهاد میکنم آن را مطالعه بفرمایید.>>

پیاده سازی سرمه دوزی تخت بر روی کلیه پارچه ها

غلارغم سرمه‌ دوزی برجسته، در سرمه‌ دوزی تخت نخ‌ها به‌حالت مسطح و بدون ایجاد هیچ گونه برجستگی روی ترمه دوخته می‌شوند. این مدل دوخت عموما برای ایجاد طرح‌های دقیق‌تر و جزئی‌تر از آن بهره‌گیری می‌شود؛ سرمه‌ دوزی تخت اگرچه به اندازه‌ی نوع برجسته براق نیست؛ اما به علت دقت زیاد در اجرای نقوش و هماهنگی طرح‌ها، زیبایی منحصربه‌فرد خود را دارد. این نوع سرمه‌ دوزی عموما در بخش‌های ظریف‌تر و در ترکیب با سرمه‌ دوزی برجسته به کار می‌رود. برای مثال جانماز ترمه یکی از پرطرفدارترین طرح‌های اجرایی بر سرمه دوزی تخت است.

<<ما در مقاله ای به ترمه چیست؟ + معرفی انواع ترمه و راهنمای خرید ترمه اصل پرداخته ایم،پیشنهاد میکنم آن را مطالعه بفرمایید.>>

اجرای سرمه‌ دوزی تخت روی انواع پارچه ها

غلارغم سرمه دوزی برجسته، در سرمه دوزی تخت، نخ‌ها به‌ شکل مسطح و بدون ایجاد برجستگی روی ترمه دوخته می‌شوند. این نوع دوخت عموما برای ایجاد طرح‌های دقیق‌تر و جزئی‌تر بهره گیری می‌شود؛ سرمه‌ دوزی تخت اگرچه به مدل برجسته براق نیست، اما به علت دقت بالا در اجرای نقوش و هماهنگی طرح‌ها، قشنگی خاص خود را دارد. این نوع سرمه دوزی عموما در بخش های ظریف‌تر و در ترکیب با سرمه دوزی برجسته استفاده می شود. برای مثال جانماز ترمه یکی از پرطرفدارترین طرح‌های اجرایی برای سرمه‌ دوزی تخت است.

سرمه دوزی با ملیله و منجوق؛ طرحی پیچیده برای سرمه‌ دوزی

در سرمه دوزی با ملیله و منجوق، افزون بر نخ‌های سرمه، از ملیله‌ها، منجوق‌ها و گاه سنگ‌های قیمتی یا نیمه‌قیمتی برای تزئین ترمه از آن بهره گیری می‌شود. این تزئینات به طرح‌ها درخشش و جذابیت بیشتری می‌بخشند و به آن عمق و پیچیدگی اضافه می‌کنند.

Take your needle, my child, and work at your pattern; it will come out a rose by and by. Life is like that — one stitch at a time taken patiently and the pattern will come out all right like the embroidery.

به نقل از wisesayings.com

«سوزنت را بردار، کودک من، و روی الگویت کار کن؛ روزی خواهد شد گل. زندگی همین است — یک دوخت به‌وقت و صبورانه، و الگو همچون گلدوزی به‌خوبی آشکار خواهد شد.»

پرکاربردترین رنگ ها در سرمه دوزی

در سرمه دوزی، رنگ‌هایی که غالبا در آن استفاده می شود، عمدتا با‌توجه‌به زیبایی، نمادگرایی و هماهنگی و تناسب با طرح‌های سنتی و فرهنگی آن را انتخاب می‌کنند. بعضی از رنگ‌های پرکاربرد در هنر سرمه دوزی عبارتند از:

• رنگ های طلایی و نقره‌ای
• رنگ مشکی
• رنگ های قرمز و زرشکی
• رنگ های آبی و فیروزه‌ای
• رنگ سبز

این رنگ‌ها به علت هماهنگی و با زیبایی‌های بصری و مفاهیم فرهنگی در سرمه‌دوزی از آن استفاده می شوند و باعث می‌شوند که هنر سرمه دوزی نمایی بی‌نظیر و منحصربه‌فرد پیدا کند.

سوالات متداول

سرمه دوزی چیست و چرا آن را یکی از هنرهای اصیل ایرانی می‌دانند؟

سرمه دوزی هنری دستی است که با استفاده از نخ‌های فلزی مانند طلا و نقره، طرح‌هایی ظریف روی پارچه دوخته می‌شود. این هنر به‌دلیل قدمت زیاد، اصالت طرح‌ها و کاربردش در شهرهای هنری مانند اصفهان و یزد، یکی از نمادهای هنر اصیل ایرانی به‌شمار می‌آید.

چه تفاوتی بین سرمه دوزی برجسته و سرمه دوزی تخت وجود دارد؟

در سرمه‌دوزی برجسته، نخ‌ها به‌صورت سه‌بعدی دوخته می‌شوند و طرح‌ها از سطح پارچه بیرون می‌زنند، اما در سرمه‌دوزی تخت، دوخت‌ها مسطح و ظریف‌تر هستند. نوع برجسته معمولاً برای تابلو ترمه و رومیزی‌های مجلسی و نوع تخت برای جانماز و طرح‌های ظریف‌تر استفاده می‌شود.

رنگ‌های پرکاربرد در هنر سرمه دوزی کدام‌اند و چرا این رنگ‌ها انتخاب می‌شوند؟

رنگ‌های طلایی، نقره‌ای، قرمز، فیروزه‌ای و سبز از پرکاربردترین رنگ‌ها در سرمه دوزی هستند. این رنگ‌ها به‌دلیل درخشش بالا، هماهنگی با طرح‌های سنتی و نمادگرایی فرهنگی انتخاب می‌شوند و جلوه‌ای لوکس و اصیل به اثر می‌بخشند.

سخن پایانی

سرمه دوزی روی ترمه، یکی از مفاخر جلوه‌های هنرهای دستی ایران است که باترکیب ظرافت و دقت در دوخت و بهره گیری از مواد ارزشمند و  نخ‌های فلزی و ملیله‌ها، به ساخت آثاری اصیل می‌پردازد. این هنر نه‌تنها بازتاب‌دهنده‌ی ذوق و خلاقیت هنرمندان ایرانی است، بلکه نمایانگر فرهنگ و سنت‌های عمیق ایرانی در تزئینات و صنایع‌دستی نیز هست.

با مدل های مختلف سرمه‌ دوزی مانند برجسته، تخت و تزیین با ملیله و گلابتون، این هنر توانسته است جایگاهی ویژه در تولید محصولات لوکس و تزئینی به دست آورد و همچنان به‌عنوان یکی از گنجینه‌های هنری ایران شناخته می‌شود. برای خرید انواع پارچه با طرح ترمه از فروشگاه‌هایی با طرح‌های متنوع خرید کنید.